Kerhenn 

 

(é gwenedeg)

A-beleh e ta er gér « kerhenn » a verka er hontadenn él er hadenn kreh ?
Rah en dud e anaoua er yod-kerh : ar yod-sé zo er perh magadur breizadéz evel kaot-mel rekis groñs da bardoneu breiheg.
En hé vugaléaj, me yontr oe bouljant ; oé e bep léh ma ne faoté ket , e laré me memé-goh. Eun dé, pa hi oé é gempenn yod-kerh, eañ e gouehas ér billig lammed ag en tan ha lañn a leih é beruein hoah. Eañ e gouehas war hé rer ken al laoskadur oé stert andur. Gosig er vorvor e oé éañ (hanter-marv). Ne gomzé ket mui: ni e grede e eh de veruel. Hé voéreb oé bet gallued d'er gweled e en dé devehan. - Me gemera aveidein poen memé-goh.- Eneoah, stad er malerus e chom memez tra. Hag én eun taol e êsaa, ne ouiér ket perag.
Pell arlerh e ouien me memé-goh a laré dohtu sorbihaneu dehon eit lakad eañ de hortoz. Hi e sarlas de lared dehon sorbihaneu na boud e yé gwell geton med dahled hoah én hé wele. Ha n'hi e gollas ket an akustumans-se a kontein ha diskontein, evel e larer e Breih-Izél, é bro Vaud. Else e tas hi de boud larourez sorbienneuÖ evel bochad a re arall. Else kerhenn , er gran kerh a zoug yod-kerh ha zoug sorbienneu.

 


Hiroh>>


(e KLTG)

Kerc'h

A-belec'h e ta ar ger « kerc'henn » a verk ar c'hontadenn kenkoulz a granenn krec'h ?
Toud an dud a anavezha ar yod-kerc'h : ar yod-sé zo ur perc'h magadur breizadez evel kaot-mel rekis groñs da bardoneu breiheg.
En hé vugaléaj, me yontr oa bouljant ; eañ oa e bep lec'h ma ne rede ket , a lare ma memé-goh. Un dé, pa hi oa o aozañ yod-kerc'h, eañ a gouehas er billig lammed ouzh an tan ha lañn a leizh o beruin c'hoazh. Eañ a gouehas war hé rer ken al laoskadur oa stert andur. Gosig er vorvor e oa (hanter-marv). Ne gomze ket mui: ni a grede e eas da veruel. Hé voereb oa bet gallued da gweled anezhan en hé dé devehan. - Me gemera aveidein poen memé-goh.-Koulskoude, stad ar malerus a chom memez tra. Hag en un taol eañ a wellaa, ne ouzer ket perag.
Pell war lerc'h e ouzhen ma memé-goh a lare diouzhtu sorbihaneu dezhan evit lakad anezhan da hortoz. Hi a sarlas da lared dezhan sorbihaneu na bezañ e ze gwelloc'h gantañ med dac'hled en hé wele. Ha n'hi a gollas ket an akustumans-se da gontiñ ha diskontiñ, evel vez lared e Breizh-Izel, e bro Vaud. Else hi oa aet larourez sorbienneuÖ evel bochad a re all. Else kerhenn, ar gran kerc'h, a zoug yod-kerc'h ha zoug sorbienneu.


Hiroc'h>>

(français)

(KLTet G entre parenthèses)

 

conte ou grain d'avoine

D'où vient que, en breton, kerhenn désigne aussi bien la fable, le conte que le grain d'avoine?

 

 

 

Vous connaissez tous la bouillie d'avoine : la yod-kerh fait partie comme la kaot-mel des aliments folkloriques indispensables aux pardons bretons. Enfant, mon oncle était remuant : il était, disait ma grand-mère, partout où il ne fallait pas.

Un jour, alors qu'elle préparait de la bouillie d'avoine, il tomba dans la pillig (prononcer peuleutche) remplie du lait bouilli qu'on venait tout juste de retirer du feu. Il chuta le cul dedans, si bien que les brûlures lui furent très douloureuses. Il en fit presque un coma ; il ne parlait plus : on crût proche sa dernière heure et ma grand-tante fût appelée pour le voir une dernière fois. Toutefois l'état du malheureux se maintint, puis il s'améliora brusquement sans qu'on sût pourquoi. Quant à moi, je me figure l'angoisse de ma grand-mère et je sais qu'en pleine détresse, elle prit très vite l'initiative de lui raconter des histoires. Elle continua alors que son fils était tiré d'affaire mais immobilisé au lit, puis elle ne quitta plus cette habitude de conter et de disconter, comme on dit en Basse Bretagne, dans le pays de Baud. C'est ainsi qu'elle devint conteuseÖcomme beaucoup d'autres, et c'est ainsi que kerhenn, le grain d'avoine produit de la bouillie d'avoine qui produit des contes.

 

Pillig-arem signifie « bassine d'airain » ; pillig renvoie plus couramment à la poêle à frire.

 

Plus>>